Ağciyər Xərçəngində Əlavə Testlər, Növlər və Müalicəyə Yol Xəritəsi.

Biyogöstəricilər və molekulyar testlər

Ağciyər xərçəngi diaqnozundan sonra, bəzi xəstələrdə bioloji göstəricilər (biyomarkerlər)

və genetik mutasiyalar üçün əlavə testlər aparılır. Bu testlər sayəsində xəstəyə fərdi və

hədəflənmiş müalicə üsulları seçilə bilər.

Ən çox yoxlanılan göstəricilər:

• PD-L1 ekspressiyası

• EGFR mutasiyaları

• ALK və ROS1 translokasiyaları

Bu göstəricilər xəstəliyin gedişatını və hansı müalicənin daha effektiv olacağını müəyyən

etməyə kömək edir.

Ağciyər xərçəngi növləri

Ağciyər xərçəngi əsasən iki böyük qrupa ayrılır:

1. Küçük hüceyrəli olmayan ağciyər xərçəngi (KHAX) – xəstələrin 85–90%-ində rast

gəlinir. Ən yaygın alt tipləri:

• Adenokarsinoma

• Skuamöz hüceyrəli karsinoma

• Böyük hüceyrəli karsinoma

  
  

2. Küçük hüceyrəli ağciyər xərçəngi (KHAK) – daha az rast gəlinir (~10–15%), lakin

sürətli yayılma meyli var.

Bu ayırma müalicə planının düzgün qurulması üçün çox önəmlidir.

Evlərəme necə aparılır?

Diaqnozdan sonra həkimlər xərçəngin hansı mərhələdə olduğunu müəyyən etmək üçün

evreləmə aparırlar. Bu, şişin ölçüsü, yayılma dərəcəsi və digər orqanlara təsirini

qiymətləndirmək üçün edilir.

KHAX üçün istifadə olunan TNM sistemi:

• T (Tumor) – şişin ölçüsü və yerləşməsi

• N (Node) – limfa düyünlərinə yayılıb-yayılmaması

• M (Metastaz) – uzaq orqanlara yayılıb-yayılmaması

Evrelər I-dən IV-ə qədərdir. I və II mərhələlər erkən mərhələlər sayılır. III və IV mərhələlər

isə daha geniş yayılmış formalarıdır.

KHAK üçün isə evreləmə daha sadədir:

• Məhdud forma – yalnız döş qəfəsindədir

• Yayılmış forma – digər orqanlara da yayılıb

  
  

Müalicə necə aparılır?

Ağciyər xərçəngi üçün müalicə seçimi xərçəngin növü, mərhələsi və genetik xüsusiyyətlərinə

görə dəyişir. Əsas müalicə metodları:

• Cərrahiyyə

• Kimyaterapiya

• Radioterapiya

• Hədəflənmiş terapiyalar

• İmmunoterapiya

Daha erkən mərhələdə diaqnoz qoyulan xəstələrdə sağ qalım şansı daha yüksəkdir.

Nəticə:

Ağciyər xərçəngi sürətli diaqnoz və dəqiq müalicə tələb edən ciddi bir xəstəlikdir. Risk

faktoru daşıyırsınızsa və ya narahatedici əlamətləriniz varsa, pulmonoloqa vaxtında müraciət

etmək həyat qurtarıcı ola bilər.

Ağciyər Xərçəngi Müalicəsindən Sonra Nələr Gözlənilir?

1. Müalicədən sonra nə baş verir?

Ağciyər xərçəngi müalicəsi bitdikdən sonra da xəstə müntəzəm izləmə və nəzarətdə qalır.

Bunun məqsədi xəstəliyin:

• Təkrarlanıb-təkrarlanmadığını,

• Yaxud müalicəyə baxmayaraq yenidən böyüyüb-böyümədiyini müəyyən etməkdir.

Bu mərhələdə müntəzəm yoxlamalar, göğüs rentgeni və ya KT müayinələri, həmçinin

fiziki müayinə aparılır. Həmçinin daha öncə sadalanan əlamətlərə diqqət yetirmək vacibdir.

Əgər yeni simptomlar ortaya çıxarsa, dərhal həkiminizə məlumat verin.

2. Xərçəng təkrarlanarsa nə olar?

Əgər xəstəlik təkrarlanarsa və ya yenidən böyüyərsə, həkiminiz sizə uyğun olaraq aşağıdakı

müalicə üsullarından bir və ya bir neçəsini önərə bilər:

• Kimyaterapiya

• İmmunoterapiya

• Hədəflənmiş terapiyalar

• Radioterapiya

3. Ağciyər xərçənginin qarşısını almaq mümkündürmü?

Bəli, ən əsas qoruyucu addım siqareti tərgitməkdir. Siqaret çəkənlərdə ağciyər xərçəngi

riski, siqaret çəkməyənlərə nisbətən xeyli yüksəkdir. Siqareti buraxmaq, riski əhəmiyyətli

dərəcədə azaldır – heç vaxt gec deyil!

4. Nə etməliyəm?

• Həkiminizin müayinələr və testlərlə bağlı verdiyi bütün təlimatlara əməl edin.

• Müalicə zamanı yaşadığınız yan təsirləri və ya narahatlıqları açıq şəkildə həkiminizlə paylaşın.

• Sizə təklif olunan müalicə barədə sual verməkdən çəkinməyin.

  
  

Məsələn:

• Bu müalicənin faydası nə olacaq? – Ömrü uzadacaqmı? Əlamətləri azaldacaqmı?

• Əks təsirləri varmı?

• Alternativ seçimlər mövcuddurmu?

• Bu müalicəni qəbul etməsəm nə baş verər?

  
  

Nəticə:

Ağciyər xərçəngi ilə mübarizədə düzgün izləmə, vaxtında müdaxilə və açıq ünsiyyət həyat

keyfiyyətinizi və sağ qalma ehtimalınızı artırır. Sualınız varsa, çəkinmədən həkiminizə

müraciət edin.